Vua Songtsen Gampo (617-650) là btsan-po (thủ lĩnh) thứ 33 của Đế chế Tây Tạng, và là người cai trị đầu tiên của Đế chế Tây Tạng. Trong thời kỳ của mình, từ năm 629 đến năm 650, ông đã bình định xung đột dân sự ở Tubo, mở rộng lãnh thổ của Đế quốc Tây Tạng và đưa Đế quốc Tây Tạng trở thành một quốc gia hùng mạnh trên Cao nguyên Thanh Hải – Tây Tạng.
Vua Songtsen Gampo thiết lập các hệ thống chính trị, quân sự, kinh tế và luật pháp, du nhập Phật giáo từ đời Đường và Ấn Độ. Ông cũng giới thiệu khoa học kỹ thuật cũng như lịch từ đời Đường. Vua Songtsen Gampo, Bhrikuti và Wencheng vẫn được người Tây Tạng tôn thờ ngày nay.
Vua Songtsen Gampo là tiền thân của Phật giáo ở Tây Tạng. Hai thế hệ trước khi Vua Trisong Detsen mời Shantarakshita và Padmasambhava đến Tây Tạng, Vua Songtsen Gampo đã vun đắp cho đất nước chuyển mình, khai thông con đường cho giáo pháp thâm nhập và cuối cùng là thấm nhuần văn hóa Tây Tạng.
Nếu không có Songtsen Gampo thì sẽ không có bảng chữ cái Tây Tạng, Lhasa sẽ không có Jokang. Và Tây Tạng sẽ có thể không có Phật giáo Tây Tạng.
Sự nghiệp của vua Songtsen Gampo
Năm 617, vua Songtsen Gampo được sinh ra tại Cung điện Qiangbamingjiulin. Cha của ông là btsan-po thứ 32 của Tubo. Songtsen Gampo là tên vua của ông được thêm vào bởi các thế hệ sau. Khi ông được 3 tuổi, cha ông tiêu diệt bộ tộc Shupi, thống nhất cao nguyên Tây Tạng, và trở thành Vua của từng bang nhỏ của Tubo. Trong một gia đình như vậy, vua Songtsen Gampo, cậu bé duy nhất, được gia đình giáo dục tốt và đào tạo nghiêm khắc. Cuối cùng, ông đã trở thành một người có tài văn chương và quân sự.
Thống nhất Tây Tạng
Năm 629, khi vua Songtsen Gampo 12 tuổi, Đế chế Tây Tạng thống nhất đã bị giáng một đòn nặng nề. Cha của ông, Vua của Đế quốc Tây Tạng bị đầu độc, sau đó hoàng hậu và các quan chức phản bội. Gongbu, Dabo, Niangbo và những nơi khác đã bị quân nổi dậy chiếm đóng. Trong khi đó, Bộ lạc Yangtong ở biên giới phía tây xâm lược, và các quý tộc Supi muốn khôi phục đất nước của họ tại bờ nam sông Yarlung Zangbo.
Songtsen Gampo kế thừa vị trí của cha mình và trở thành btsan-po thứ 33 của Tubo. Dựa vào những thế lực mới nổi, anh đã chiêu mộ hàng vạn người và thành lập một đội tinh nhuệ. Sau 3 năm chiến tranh, ông đã thành công dẹp yên nội loạn, ổn định tình hình và thống nhất Đế chế Tây Tạng một lần nữa.
Chuyển thủ đô đến Lhasa
Năm 633, vua Songtsen Gampo dẫn quân vượt sông Yarlung Zangbo, và dời Thủ đô từ Zedang đến Luoxie (Lhasa). Anh thoát khỏi vòng vây của quý tộc Tubo, sau đó trung tâm chính trị và quân sự trở thành một, điều này thuận lợi cho việc tạo điều kiện cho quân đội, phát triển chế độ quân chủ chuyên chế và củng cố chế độ chiếm hữu nô lệ. Ngoài ra, vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ở Lhasa tốt hơn nhiều so với Zedang.
Cao nguyên Tây Tạng thống nhất
Sau khi dời đô đến Lhasa, vua Songtsen Gampo đã đưa ra một loạt chiến lược để chinh phục các Bộ tộc Qiang láng giềng. Ông đã chinh phục Supi và Yangtong, loại bỏ mối đe dọa từ biên giới phía tây và phía bắc.
Ngoại giao thân thiện
Vua Songtsen Gampo đã cử đại sứ đến Nepal để yêu cầu kết nối thông qua hôn nhân và ông kết hôn với Bhrikuti sau đó. Và ông cũng kết giao với nhà Đường và kết hôn với công chúa Văn Thành. Năm 641, khi Songtsen Gampo 25 tuổi, ông kết hôn với công chúa Wencheng mới 16 tuổi.
Năm 650, Songtsen Gampo qua đời. Lễ tang lớn của ông được tổ chức vào năm sau.
Truyền thuyết tiêu diệt ác quỷ Tây Tạng
Hai hoàng hậu của Songtsen Gampo có thể được ghi nhận vì một phần lớn nhận thức về văn hóa của ông. Bhirkuti, đến từ Kathmandu, mang truyền thống của Phật giáo Himalaya. Công chúa Wengchin, con gái của hoàng đế nhà Đường, đã mang theo một kho tàng trí tuệ cổ đại của Trung Quốc. Cô đã đi khắp các thảo nguyên cùng chồng với một bộ sưu tập văn học cổ điển Trung Quốc và các văn bản về chiêm tinh học linh thiêng, phong thủy địa lý và y học.
Nhiều trở ngại nằm trên con đường của Công chúa Wengchin khi cô đến Yarlung. Cô đã có hình ảnh về một con quỷ khổng lồ nằm dài trên dãy Himalaya, lớn đến mức một chi nằm ở Paro, Bhutan và một chi khác nằm ở Tây Tây Tạng.
Tìm hiểu chi tiết hơn về câu chuyện: Ác quỷ Tây Tạng.
Khi đến Yarlung, cô đã chia sẻ tầm nhìn của mình với người chồng mới của mình. Nhận ra giá trị của những kho báu mà cô dâu của mình mang lại cho mình, cũng như tầm quan trọng của tầm nhìn của cô ấy, Vua Songtsen Gampo đã ủy quyền cho 13 ngôi đền trừ ma quỷ trên khắp vùng đất, được xây dựng trên các cơ quan quan trọng của nữ quỷ, mắt cá chân, cổ tay và thân mình. Trói buộc mãi mãi nữ quỷ khỏi tàn phá.
Đền Jokang được xây dựng trên trung tâm trái tim của cô ấy, và bức tượng Phật của Wengchin được đặt bên trong, nơi nó vẫn còn ở. Những ngôi đền khác như vậy là Trenduk Lhakhang ở Tsetang và Paro Kyichu ở Bhutan.
Vua Songtsen Gampo được coi là hiện thân của con người của Đức Avalokiteshvara, và ông là ông nội của Vua Trisong Detsen. Songtsen Gampo đã thiền định trong vài năm trong một hang động hiện là trung tâm của cung điện Potala, và được tôn kính vì sự bảo trợ lớn của ông đối với Phật giáo.
Nhờ sự lãnh đạo giác ngộ của Ngài, đã khai thông con đường cho đạo pháp được truyền bá khắp các tỉnh thành, cho đạo Phật ngày một hưng thịnh.
Những đóng góp quan trọng của vua Songtsen Gampo với Tây Tạng
- Thống nhất Tây Tạng thành Đế quốc Tây Tạng và chấm dứt chiến tranh giữa các quốc gia ở Tây Tạng.
- Chuyển thủ đô về Lhasa, thúc đẩy sự phát triển của Thành phố Lhasa.
- Hệ thống chính trị, quân sự, kinh tế và luật pháp được thiết lập.
- Đạo Phật du nhập từ đời Đường và Ấn Độ.
- Khoa học và công nghệ được giới thiệu cũng như lịch từ thời nhà Đường.
- Cử các quan đi học các ký tự trong tiếng Ấn Độ và tạo ra các ký tự Tây Tạng.
Tìm hiểu thêm về những đặc trưng văn hoá, dân tộc: Người Tây Tạng.